MAŁY
RATOWNIK
MATERIAŁY POMOCNICZE DO RELIZACJI ZAJĘĆ EDUKACYJNYCH W KLASACH I-III Z ZAKRESU TEMATYKI „PIERWSZA POMOC”
OPRACOWANIE: S. WOJCIECHOWSKA-SZUL
WSTĘP
Będąc kierownikiem świetlicy szkolnej, która ze względu na swoje
usytuowanie w budynku (parter, tuż przy wyjściu na podwórko), szczególnie w
okresie letnim; służy za punkt pierwszej pomocy przy wszelkiego rodzaju
urazach, dostrzegam potrzebę pogłębienia wiedzy także wśród uczniów klas I-III,
na temat udzielania pierwszej pomocy. Chciałabym się skupić na najczęściej
spotykanych przypadkach, w których nawet małe dziecko mogłoby służyć swoją
pomocą. Poniższe opracowanie będzie zbiorem opisów działań i ćwiczeń, które
pomogą przybliżyć uczniom sposoby działania w sytuacjach kiedy, zmuszeni przez
okoliczności, będą musieli udzielić skutecznej pierwszej pomocy.
Mam nadzieję, że po zapoznaniu się z moimi propozycjami
dzieci łatwiej przyswoją sobie wiedzę, a nauczyciele prowadzący zajęcia z tego
zakresu zyskają przydatną pomoc dydaktyczną.
CHARAKTERYSTYKA
PROGRAMU
Poniższe
opracowanie jest zgodne z Rozporządzeniem MENiS
z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania
przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U.
Nr 51, poz. 458 z dnia 9 maja 2002 r) oraz Ustawą o
Państwowym Ratownictwie Medycznym z 28 maja 2004 r.
Główny założeniem opracowania
jest przyswojenie przez uczniów klas I-III wiedzy z zakresu udzielania
pierwszej pomocy w najczęściej spotykanych przypadkach (celowo pominęłam
sytuacje zagrażające życiu, ponieważ uważam, że tak małe dzieci nie będą w
stanie sprostać tak poważnemu wyzwaniu bez specjalistycznego szkolenia). Aby
wiedzieli w jaki sposób mogą pomóc osobie poszkodowanej jeżeli w pobliżu nie ma
nikogo dorosłego, równocześnie nie narażając siebie na jakiekolwiek
niebezpieczeństwo.
Treści zawarte w opracowaniu mogą
być realizowane w dowolnej kolejności z jednym tylko wyjątkiem – przed
rozpoczęciem zajęć po raz pierwszy należy zapoznać uczniów z podstawowymi
(takimi samymi w każdym przypadku) zasadami udzielania pomocy przedmedycznej.
Opracowanie przeznaczone jest dla
uczniów klas I-III, szczególnie dla tych, którzy uczęszczają do świetlicy
szkolnej.
WARUNKI FINANSOWANIA
Program jest realizowany podczas
zajęć w świetlicy szkolnej lub w ramach zajęć z kształcenia zintegrowanego.
WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
Rodzice uczniów, będą mogli za
pośrednictwem gazetki świetlicowej znaleźć informacje o planowanych zajęciach
wraz z zaproszeniem do współuczestnictwa. Ze szczegółowym programem, każdy
rodzic i uczeń może się zapoznać na stronie internetowej świetlicy szkolnej lub
skorzystać ze zbiorów biblioteki szkolnej.
CELE I TREŚCI PROGRAMU
CELE
OGÓLNE:
1.
Kształtowanie
umiejętności rozpoznawania sytuacji zagrażających zdrowiu lub życiu.
2.
Kształtowanie
umiejętności szybkiego reagowania w sytuacjach trudnych, zagrażających zdrowiu
lub życiu.
3.
Kształtowanie
umiejętności udzielania pierwszej pomocy w najczęściej spotykanych wypadkach w szkole
(bez zagrożenia życia).
CELE
SZCZEGÓŁOWE:
1.
Dostrzeganie sytuacji
zagrażających zdrowiu lub życiu w najbliższym otoczeniu.
2.
Nabycie umiejętności
szybkiej oceny sytuacji zagrożenia, dostrzeganie konkretnych rozwiązań.
3.
Nabycie umiejętności
udzielania pierwszej pomocy w oparciu o ocenę sytuacji zagrożenia i rodzaju
urazu.
Zaproponowane przeze mnie metody,
techniki i formy pracy umożliwiają, moim zdaniem, realizację wyżej wymienionych
celów.
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA
UCZEŃ:
-
potrafi dostrzec
sytuacje zagrażające zdrowiu lub życiu,
-
potrafi szybko i
właściwie ocenić sytuację zagrożenia,
-
zna zasady udzielania
pierwszej pomocy i potrafi je zastosować w praktyce.
SPOSOBY OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ
1.
Pochwała słowna na
forum grupy.
2.
Prezentacja wypracowanych
materiałów na gazetce promocyjnej świetlicy szkolnej.
3.
Wręczenie dyplomu
potwierdzającego nabycie nowych umiejętności.
TREŚCI NAUCZANIA
Treści
kształcenia dla uczniów klas I-III związane z zajęciami prowadzonymi w ramach
programu „MAŁY RATOWNIK” zawarte w podstawie programowej:
-
rozmowy, swobodne i spontaniczne wypowiedzi uczniów, uważne
słuchanie wypowiedzi innych, dbałość o zdrowie, higiena własna i otoczenia,
-
bezpieczeństwo, w tym
poruszanie się po drogach publicznych, rozpoznawanie sygnałów alarmowych o
niebezpieczeństwie,
METODY I TECHNIKI PROWADZENIA ZAJĘĆ
-
miniwykład
-
pokaz
-
praca w małych grupach
-
praca indywidualna
-
scenki dramowe
-
pogadanka
-
swobodne wypowiedzi uczniów
Uważam, że wybrane przeze mnie metody i techniki pracy z uczniami pozwolą
na pełne zrozumienie proponowanej tematyki, a także przyswojenie nowych
wiadomości.
SCENARIUSZE ZAJĘĆ
CELE:
-
uczeń potrafi rozpoznać sytuacje, w których należy pomóc osobie
poszkodowanej,
-
uczeń potrafi ocenić, czy miejsce, w którym będzie udzielana pomoc
jest bezpieczne dla ratownika i osoby poszkodowanej.
MATERIAŁY:
-
wskazówki nt. rozpoznawania sytuacji
wymagających udzielenia pierwszej pomocy oraz zasad wg.
których rozpoznajemy czy miejsce udzielania pomocy jest bezpieczne (załącznik),
-
propozycje konkretnych sytuacji, uczniowie wypowiadają się czy
należy wtedy udzielić pomocy i czy miejsce jej udzielania jest bezpieczne.
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1.
WPROWADZENIE:
-
przywitanie się z dziećmi, wyjaśnienie celu spotkania
2.
ZAPOZNANIE Z NOTATKĄ:
-
nauczyciel wyjaśnia uczniom w jaki sposób rozpoznać sytuacje
wymagające udzielenia pierwszej pomocy oraz jak zrobić to bezpiecznie,
-
wysłuchanie swobodnych wypowiedzi uczniów na ten temat, odpowiedzenie
na pytania.
3. PRACA W
GRUPACH LUB INDYWIDUALNA:
-
uczniowie rozpoznają na konkretnych przykładach sytuacje, w
których należy udzielić pomocy oraz wypowiadają się czy jej udzielenie jest
bezpieczne.
4.
PODSUMOWANIE ZAJĘĆ:
-
swobodne wypowiedzi uczniów.
ZAŁĄCZNIKI DO ZAJĘĆ
WSKAZÓWKI:
Sytuacje wymagające od was udzielenia pierwszej pomocy:
1. Osoba, którą
widzimy zachowuje się w nienaturalny sposób np.
krzyczy z bólu, osuwa się na podłoże (traci przytomność), krwawi z nosa, widać,
że cierpi i sama sobie nie poradzi.
2. Brak w takim
momencie osoby dorosłej w pobliżu osoby poszkodowanej.
Zasady wg.
których oceniamy, czy miejsce udzielenia
przez nas pomocy jest bezpieczne:
1. Rozglądamy
się dookoła, czy miejsce w którym się znajdujemy nie jest szlakiem
komunikacyjnym (np. ulica, korytarz szkolny podczas
przerwy itp.).
2. Czy
temperatura otoczenia jest odpowiednia i możemy zostać w tym miejscu dłużej (np. czy nie ulegniemy udarowi słonecznemu, albo nie
jesteśmy narażeni na odmrożenia).
3. Czy nie ma w
pobliżu jakichś ruchomych elementów, które mogłyby w nas uderzyć np. gałąź drzewa podczas burzy.
ZAWSZE PRZED
PRZYSTĄPIENIEM DO UDZIELANIA PIERWSZEJ POMOCY MUSIMY OCENIĆ, CZY JESTEŚMY W
STANIE PORADZIĆ SOBIE Z TYM ZADANIEM
ZAWSZE I JAK NAJSZYBCIEJ, ZAALARMUJ NAJBLIŻSZĄ OSOBĘ
DOROSŁA O ZDARZENIU
UTRZYMUJEMY
KONTAKT SŁOWNY Z OSOBĄ POSZKODOWANĄ, ZAPEWNIAMY JEJ KOMFORT FIZYCZNY I
PSYCHICZNY
2. PRZYKŁADY
SYTUACJI:
a) widzisz, że
przechodzący przez ulicę kolega, potyka się i upada na jezdnię; nie może się
podnieść o własnych siłach, płacze z bólu i trzyma się za kolano, co robisz?
b) koleżanka w
świetlicy trzyma chusteczkę przy nosie, pojawia się krew, co robisz?
c) brat chce Ci
zrobić herbatę, przez nieuwagę ochlapuje sobie rękę wrzątkiem, co robisz?
d) koleżanka
obiera jabłko ze skórki, skaleczyła się nożykiem w palec, co robisz?
SPOTKANIE 2: KRWOTOK Z NOSA
CELE:
-
uczeń zna zasady udzielania pierwszej pomocy przy krwotoku z nosa
MATERIAŁY:
-
przybory do kolorowania
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. WPROWADZENIE:
-
przywitanie z uczniami, wyjaśnienie celu zajęć.
2.
WYJAŚNIENIE POJĘCIA „KRWOTOK Z NOSA”:
W przegrodzie nosowej znajdują się
liczne powierzchowne naczynia
krwionośne, które przy uszkodzeniu albo także bez przyczyn zewnętrznych
pękają, co prowadzi do krwawienia.
3. W JAKI SPOSÓB UDZIELAMY POMOCY:
Poszkodowanego należy posadzić z głową
pochyloną do przodu, poinformować go aby oddychał ustami, polecamy
poszkodowanemu oczyścić nos, uciskamy nos tuż poniżej części kostnej. Możemy
uciskać noś przez zmoczoną zimną wodą chusteczkę; zimny okład możemy również
położyć na karku poszkodowanego.
4. POKAZ:
Nauczyciel demonstruje w jaki sposób
należy udzielić pierwszej pomocy, informując jednocześnie o środkach
ostrożności.
5. PRACA W GRUPACH, PARACH:
Uczniowie ćwiczą udzielanie pierwszej
pomocy.
6. KOLOROWANIE OBRAZKÓW:
Uczniowie kolorują załączony obrazek ,
jednocześnie starają się zapamiętać rymowankę.
GŁOWĘ POCHYLAMY, NOSEK UCISKAMY.
BUZIĄ ODDYCHAMY, ZA CHWILĘ ZNÓW BIEGAMY.
SPOTKANIE 3: OMDLENIE
CELE:
-
uczeń zna zasady udzielania pierwszej pomocy przy omdleniu
MATERIAŁY:
-
przybory do kolorowania, krzesło
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1.
WPROWADZENIE:
-
przywitanie z uczniami, wyjaśnienie celu zajęć.
2.
WYJAŚNIENIE POJĘCIA „OMDLENIE”:
Krótkotrwałe niedokrwienie mózgu.
3. W JAKI SPOSÓB UDZIELAMY POMOCY:
Poszkodowanego należy ułożyć w pozycji
poziomej (na podłodze, na ziemi), głowa odchylona do tyłu, nogi i ręce ułożone
wyżej tułowia (nogi można oprzeć o krzesło lub wsunąć pod nie np. plecak), rozluźnić ubranie, zapewnić dopływ świeżego
powietrza.
4. POKAZ:
Nauczyciel demonstruje w jaki sposób
należy udzielić pierwszej pomocy, informując jednocześnie o środkach
ostrożności.
5. PRACA W GRUPACH, PARACH:
Uczniowie ćwiczą udzielanie pierwszej
pomocy, sami wymyślają okoliczności zdarzenia, układają scenariusze scenek.
6. KOLOROWANIE OBRAZKÓW:
Uczniowie kolorują załączony obrazek ,
jednocześnie starają się zapamiętać rymowankę.
KŁADZIEMY SIĘ NA ZIEMI, NOGI SIUP! – DO GÓRY,
I ZA CHWILĘ ZNOWU OGLĄDAMY CHMURY.
SPOTKANIE 4: ZWICHNIĘCIE, ZŁAMANIE
CELE:
-
uczeń zna zasady udzielania pierwszej pomocy przy zwichnięciu i
złamaniu
MATERIAŁY:
-
przybory do kolorowania, wyposażenie sali, bandaże
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1.
WPROWADZENIE:
-
przywitanie z uczniami, wyjaśnienie celu zajęć.
2. WYJAŚNIENIE
POJĘCIA „ZWICHNIĘCIE I ZŁAMANIE”:
Złamanie - jest to przerwanie ciągłości
tkanki kostnej
3. W JAKI SPOSÓB UDZIELAMY POMOCY:
Postępowanie w przypadku zwichnięcia i
złamania jest takie samo. Jeżeli jest to złamanie zamknięte, nie jesteśmy w
stanie ocenić, czy jest to rzeczywiście złamanie czy tylko zwichnięcie, gdyż
objawy są takie same (kończyna sprawia ogromny ból i puchnie).
Unieruchamiamy przynajmniej dwa
sąsiednie stawy tzn. leżący poniżej i powyżej złamania; nie nastawiamy i nie
poruszamy złamaną kończyną; kontrolujemy wygląd palców na uszkodzonej
kończynie, rozmawiamy z poszkodowanym, zapewniamy mu ciepło.
Jeśli jest to złamanie otwarte,
odsłaniamy ostrożnie ranę, tamujemy ewentualny krwotok i zakładamy na ranę
jałowy opatrunek (ostrożnie, aby nie wcisnąć złamanej kości ani jej odłamków);
dalej postępujemy tak samo jak w przypadku złamania zamkniętego.
4. POKAZ:
Nauczyciel demonstruje w jaki sposób
należy udzielić pierwszej pomocy, informując jednocześnie o środkach
ostrożności.
5. PRACA W GRUPACH, PARACH:
Uczniowie ćwiczą udzielanie pierwszej
pomocy.
6. KOLOROWANIE OBRAZKÓW:
Uczniowie kolorują załączony obrazek ,
jednocześnie starają się zapamiętać rymowankę.
LINIJKĄ LUB KIJKIEM „ŁAPKĘ” USZTYWNIAMY,
ZABANDAŻUJEMY I POMOC WZYWAMY.
SPOTKANIE 5: SKALECZENIE
CELE:
-
uczeń zna zasady udzielania pierwszej pomocy przy skaleczeniu
MATERIAŁY:
-
przybory do kolorowania, woda utleniona, plaster
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1.
WPROWADZENIE:
-
przywitanie z uczniami, wyjaśnienie celu zajęć.
2.
WYJAŚNIENIE POJĘCIA „SKALECZENIE”:
Jest to rozejście się brzegów skóry, krwawienie i ból.
3. W JAKI SPOSÓB UDZIELAMY POMOCY:
Podstawową zasadą jest przestrzeganie
zasad czystości, oczyszczamy okolice rany wodą, przemywamy ją 3% wodą
utlenioną, zakładamy jałowy opatrunek.
4. POKAZ:
Nauczyciel demonstruje w jaki sposób
należy udzielić pierwszej pomocy, informując jednocześnie o środkach
ostrożności.
5. PRACA W GRUPACH, PARACH:
Uczniowie ćwiczą udzielanie pierwszej
pomocy. Swobodnie wypowiadają się nt. jak sami się
skaleczyli i kto udzielił im pomocy.
6. KOLOROWANIE OBRAZKÓW:
Uczniowie kolorują załączony obrazek , jednocześnie
starają się zapamiętać rymowankę.
RANKĘ OCZYSZCZAMY POD BIEŻĄCĄ WODĄ,
RANKĘ ODKAŻAMY WODĄ UTLENIONĄ.
PRZYKLEIMY PLASTER, JEŚLI BĘDZIE
TRZEBA,
NIE ZAPOMINAMY BY CIUT WOLNIEJ
BIEGAĆ.
SPOTKANIE 6: OPARZENIE
CELE:
-
uczeń zna zasady udzielania pierwszej pomocy przy oparzeniu
MATERIAŁY:
-
przybory do kolorowania, jałowe opatrunki
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1.
WPROWADZENIE:
-
przywitanie z uczniami, wyjaśnienie celu zajęć.
2.
WYJAŚNIENIE POJĘCIA „OPARZENIE”:
Uszkodzenie skóry oraz tkanek pod nią
leżących na skutek działania wysokiej temperatury lub substancji chemicznych.
Na skórze pojawia się zaczerwienienie lub bąble wypełnione płynem.
3. W JAKI SPOSÓB UDZIELAMY POMOCY:
Oparzone miejsce schładzamy zimną wodą,
kierując strumień powyżej rany, przez około 10-20 minut, ranę osłaniamy jałowym
opatrunkiem.
4. POKAZ:
Nauczyciel demonstruje w jaki sposób
należy udzielić pierwszej pomocy, informując jednocześnie o środkach
ostrożności.
5. PRACA W GRUPACH, PARACH:
Uczniowie ćwiczą udzielanie pierwszej
pomocy, zastanawiają się czym można zastąpić jałowy opatrunek.
6. KOLOROWANIE OBRAZKÓW:
Uczniowie kolorują załączony obrazek ,
jednocześnie starają się zapamiętać rymowankę.
STRUMIEŃ ZIMNEJ WODY NAD RANĄ
OTWÓRZMY,
A POTEM JAŁOWY OPATRUNEK ZAŁÓŻMY.
SPOTKANIE 7: ZATRUCIE
CELE:
-
uczeń zna zasady udzielania pierwszej pomocy przy zatruciu
MATERIAŁY:
-
przybory do kolorowania
przywitanie z uczniami, wyjaśnienie celu zajęć.
2.
WYJAŚNIENIE POJĘCIA „ZATRUCIE”:
Wniknięcie do
organizmu substancji w szkodliwej dla niego dawce.
3. W JAKI SPOSÓB UDZIELAMY POMOCY:
Osoba poszkodowana powinna usiąść, ratownik powinien
zapewnić jej stabilność (tzn. żeby nie miała możliwości upadku). Jeśli jesteśmy
pewni, czym poszkodowany się zatruł to możemy sprowokować wymioty (podajemy
osoloną wodę –1-2 łyżeczki na szklankę). Jeżeli tej pewności nie mamy nic nie
podajemy (możemy zaszkodzić jeśli to była np.
substancja żrąca) i jak najszybciej wzywamy pomoc.
4. POKAZ:
Nauczyciel demonstruje w jaki sposób należy udzielić
pierwszej pomocy, informując jednocześnie o środkach ostrożności.
5. PRACA W GRUPACH, PARACH:
Uczniowie ćwiczą udzielanie pierwszej pomocy,
wymyślają prawdopodobne scenariusze zdarzeń.
6. KOLOROWANIE OBRAZKÓW:
Uczniowie kolorują załączony obrazek , jednocześnie starają się
zapamiętać rymowankę.
GDY KOMUŚ JEST NIEDOBRZE,